Listeria yedi
farklı çeşidi olan bir bakteri çeşitidir ve bilinen çeşitleri;
L.
grayi, L. innocua, L. ivanovii, L. monocytogenes, L. seeligeri, L.
murrayi and L. welshimeri
şeklinde isimlendirilmişlerdir. Listeria çeşitleri içinde,
insanlar için en büyğk risk patojeni (özellikle Listeriosis için)
olan L.Monocytogenes
dir.
Yiyeceklerdeki bakteri kontaminasyonundan kaynaklanan br enfeksiyon
çeşidi olan Listeriosis,
özellikle hamile kadınlar, yeni doğanlar, yaşlılar ve immün
sistemi zayıf kişilerde etkili olan ciddi bir hastalıktır.
Vakalar %20 oranında ölümle sonuçlanmaktadır. İki ana klinik
bulgu septisemi (kan zehirlenmesi, kana bakteri ya da toksin
bulaşması) ve menenjittir. Listeria, özellikle memelilerde (geviş
getirenler başta olmak üzere) etkili bir patojendir ve nadiren
insanlarda listeriosise neden olur.
Figür 1: Listeria bakterisinin bilimsel sınıflandırılması
Figür 2 : Listeria bakterisinin hücreye giriş çıkışı ve takla hareketi |
- Bakteri kısa, Gram-pozitif, Sporsuz
- Fakültatif anaerop basildir
- Oksidaz negatif, Katalaz-pozitif olup kanlı agarda kolaylıkla ürerler
- En belirgin özelliği 22 derecede hareketli, ancak 37 derecede hareketsiz olmasıdır. Bu özelliği sayesinde derinin normal flora üyesi olan difteroidlerden ayrılır.
- Listeria monocytogenes gıdaların dekontamine işlemine dirençlidir: Yüksek tuza dirençli, düşük pH’a dirençli ve en önemlisi buzdolabı ısısında çoğalabilme özelliğine sahiptir.
- Hastalık peynir ve sebze gibi kontamine gıdaların sindirim yolu ile alınması sonucu, transplasental olarak veya doğum esnasında anneden bebeğe bulaşır. Hamileliğinde Listeria bakteriyemisi geçiren annelerden canlı doğan bebeklerin 2/3’ünde enfeksiyon gelişir.
- Takla atar tarzda hareket karakteristik özelliğidir.
- L.monocytogenes makrofaj ve bazı insan doku kültürü hücrelerini istila edebilir ve bu hücrelerin içinde yaşayabilmektedir.
Hücreye
girişi;
Bakteride,
internalin
adı
verilen 80-kDa ağırlığında bir yüzey proteini aracılığıyla
olur.. İnternalin, insan epitel hücrelerinin yüzeyinde bulunan
E-cadherin
adı
verilen adesyon reseptörüyle etkileşmektedir. Cadherinler 110 kDa
ağırlığında transmembran glikoproteinleridir ve dokuya özgüdür.
Yapılan çalışmalar L.monocytogenesin
internalin/E-cadherin
etkileşmesi sonucunda hücre içine girdiğini göstermektedir.
Fagozomlardan
çıkışı;
L.monocytogenes,
hücre içinde, lizozomal füzyon olmadan önce fagozomlardan
listeriolizin
O adı
verilen bir
madde ve çeşitli fosfolipazlar salgılayarak kurtulmaktadır.
Böylelikle bakteri hücre içinde ki öldürme mekanizmalarından
kurtulmaktadır. Listeriolizin
O, hly
geni
tarafından kodlanmaktadır ve streptokokların salgıladığı
streptolizin O’ya benzer özellikte bir çeşit por oluşturan
hemolizindir. Listeriolizin
O, membranda
bulunan kolesterole bağlanarak etki göstermektedir, bu sayede
membranda delik oluşturarak bakterinin epitel hücresine girmesini
sağlar. Bazı mutantlar, yani hly
geni
olmayan listerialar avirülandır. Bu gen örneğin Bacillus
subtilis gibi
bir bakteriye aktarıldığında o bakteri stozole kaçma özelliği
kazandırmaktadır.
Figür 3 : Listeria bakterisinin hücreye giriş çıkışı basamaklarında görevli moleküller
Hücreden
çıkışı;
Listeria
fagolizozomdan sizotole kaçtıktan sonra bakterinin yüzeyinde
bulunan, ActA
adı
verilen başka bir protein aktinin
intrasellüler polimerizasyonunu sağlamaktadır.
Bu işlem sonucunda bakteri hücrenin içinden yüzeyine doğru
itilmektedir. Bu sayede bir hücreden başkasına bakteri geçme
özelliği kazanır. Hem de bağışıklık sistemine maruz kalmadan.
Figür 4 : Listerinın virülansının moleküler mekanizması
REFERANSLAR:
- Figür 1 : http://en.wikipedia.org/wiki/Listeria (29.10.2014)
- Figür 2 : http://meddic.jp/Listeria_monocytogenes (03.11.2014)
- Figür 3 ve 4 : http://www.pasteur.fr/en/research/cell-biology-infection/units-groups/bacteria-cell-interactions/pictures/cell-biology-infection-listeria-monocytogenes [Cossart, PNAS 2011] (03.11.2014)
- Singleton P (1999). Bacteria in Biology, Biotechnology and Medicine (5th ed.). Wiley. pp. 444–454.